عنوان مقاله:

آشنایی با بیماری هپاتیت B در انسان

الهه رضایی

کارشناس ارشد روان شناسی بالینی وکارشناسی پرستاری

 دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه 

بیماری هپاتیت B

هپاتیت ب (Hepatitis B)  نوعی بیماری ویروسی حاد در انسان‌هاست این ویروس عامل مولد هپاتیت ب است و جزء ویروس‌های کبدی دارای DNA طبقه‌بندی می‌شود  HBVاز خانواده  Hepadenaviridaeمی‌باشد (1). ویروس هپاتیت ب یک ویروس DNA دار با ساختار ژنومی فوق العاده متراکم  است. ویروس هپاتیت ب، برخلاف اندازه کوچک، حلقوی و 3200 جفت بازی آن، چهار مجموعه از فرآوردهای ویروسی را رمزدهی نموده و ساختار پیچیده و چند ذره ای دارد. HBV  صرفه جویی ژنومی خود را از طریق اتکا بر یک راهبرد موثر متشکل از رمزدهی پروتئین ها از روی چهار ژن همپوشان C، P، X،S به دست می آورد (2). این ویروس کوچک، دارای پوشش،DNA  دو رشته و حلقوی که قسمتی از آن تک رشته‌ای است ودارای آنزیم ریورز ترانس کرپیتاز (RTase)  است که این آنزیم چسبیده به ژنوم ویروس است و دارای فعالیت ریبونوکلئاز است (1) ویروس هپاتیت ب بطور اولیه از طریق دهانی مدفوعی، مصرف غذاهای آلوده به ویژه شیر، صدف یا آب آلوده یا تماس فرد به فرد منتقل می شود (3). بافت هدف این بیماری و میزبان آن محدود و فقط در کبد، گاهی پانکراس و کلیه انسان و میمون را نیز آلوده می‌کند. پس از 3 تا 4 ماه اکثر بیماران بطور کامل بهبود می یابند، اما برخی از آنها تبدیل به ناقل می شوند و یا بیماری آنها بطور مزمن باقی می ماند (4).

مخزن عفونت ویروس هپاتیت ب

انسان تنها مخزن عفونت است که می تواند بیمار یا حامل ویروس باشد، احنمال حامل شدن هر شخص پس از ابتلا به عفونت حاد 5-15 درصد است،این رقم در شیرخواران ممکن است از 50درصد هم بگذرد. هپاتیت مزمن فعال نزد 3-5 درصد مبتلایان بروز می کند. فردی که HbSAg درخونش به صورت پایدار به مدت بیش از 6 ماه وجود داشته باشد حامل دایم ویروس می باشد (5)

علایم و نشانه های بیماری هپاتیت ب

بیماری معمولاٌ ناگهانی و با تب خفیف یا بدون علائم یا نشانه های بی اشتهایی (5)،و اغلب با یرقان نیز همراه است(همانجا).  تظاهرات اولیه عفونت هپاتیت ویروسی شامل علایمی شبیه آنفلوانزا، مانند ؛ سردرد، خستگی، بی اشتهایی، تهوع، خارش، تب و درد در ربع فوقانی راست شکم، (3)، ادرار تیره، درد مفاصل و ماهیچه‌ها، زرد شدن پوست،  سفیدی چشم ها می باشد (1).

راه های انتقال ویروس هپاتیت ب

ویروس بیماری هپاتیت HBV نام دارد و انتقال آن به افراد از راه های ذیل امکان پذیر است؛ 1) تماس جنسی، درصورتیکه شما رابطه جنسی محافظت نشده با فرد مبتلا به این بیماری داشته باشید که خون، بزاق، منی و یا ترشحات واژنی‌اش وارد بدن شما شود، ممکن است شما مبتلا شوید. 2) استفاده از سوزن مشترک، ویروس هپاتیت ب براحتی از طریق سوزن و سرنگ آلوده به خون فرد مبتلا منتقل می‌شود. این راه شامل تیغ اصلاح و لوازم دندانپزشکی غیر استریل نیز می‌شود. 4) انتقال از راه تزریق خون وفراورده‌های خونی بیمار مبتلا به فرد سالم (1).  3) هپاتیت B از طریق خون از منتقل می شود. هپاتیت B در خون ، بزاق، منی و نیز ترشحات واژن یافت شده می تواند از طریق غشایی مخاطی و یا پوست آسیب دیده منتقل شود و همچنین از طریق مادران حامل به بچه هایشان می رسد (6).

عوامل خطر ساز هپاتیت ب

1)  قرار گرفتن در معرض خون، فرآوردهای خونی و یا سایر مایعات بدن 2) کارکنان مراقبت بهداشت؛ پرسنل همو دیالیز،پرستاران شیمی-درمانی و وانکولوژی،پرسنل در معرض آلودگی با سر سوزن، کارکنان اتاق عمل، درمانگران تنفسی، جراحان و دندانپزشکان 3) همو دیالیزی ها 4) مردان همجنس باز و دو جنس باز 5) کاربران داروی تزریقی IV 6) تماس نزدیک با فرد حامل ویروس هپاتیت B 7) انتقال مادر به جنین 8)  تاتو کردن (6)

درمان بیماری هپاتیت ب
1) درمان با اینترفرون الفا نتایج قابل قبولی را نشان داده است 2) لامیودین وآدفوویر مفید هستند 3) استراحت در تخت و محدودیت فعالیت ها تا زمانی که بزرگی کبد و بالا بودن روبین سرو و آنزیم های کبدی رفه شوند 4) تغذیه کافی حفظ شود؛ وقتی توانایی کبدجهت متابولیسم محصولات پروتئین مختل می شود، رزیم غذایی حاوی پروتئین محدود گردد 5) برای کسالت عمومی و دیس پیسی، داروهای آنتی اسید و ضد تهوع تجویز شود؛ در صورتی که بیمار استفراغ می کند از تجویز تمام داروها پرهیز شود 6) در صورت تداوم استفراغ بیمار را بستری کرده و مایع درمانی را آغاز کند (7)

پیشگیری از بیماری هپاتیت ب

1)  آموزش به مردم 2) جمع آوری و دفن صحیح سرنگ و سوزن های مصرفی 3) استفاده از وسایل استریل در تزریقات و پانسمان 4) ابزارهای کار مانند دستگاه اندازه گیری فشار خون و مواد ضدعفونی کننده پس از مصرف برای آنتی ژن مثبت نبایستی برای بیماران آنتی ژن منفی بکار برده شود، ملحفه ها، حوله ها و سطوح قابل استفاده در اتاق بیمار آنتی ژنی مثبت باید قبل از مصرف مجدد بخوبی ضد عفونی گردند 5) واکسیناسیون: واکسن هپاتیت B از آنتی زن سطحی ویروس می باشد، برای افراد زیر10 سال 5%cc، برای افراد بالای 10 سال 1cc و در افراد دیالیزی و افراد دچار نقض ایمنی 2cc می باشد، واکسن باید در طبقه میانی یخچال تگهداری شود چون انجماد، باعث تخریب واکسن می شود (5)