ادراک فرآیند شناختی است که به وسیله آن محیط پیرامون خود را تفسیر میکنیم . و از این نظر اهمیت دارد که کلیه کارکنان سازمان ادراک مشترکی از پدیده های سازمانی ندارند و به همین دلیل با یکسری خطاهای ادراکی مواجه می شویم و این خطاها تبدیل به سوء تفاهم می شود که برای سازمان بسیار زیان بار است.
عواملی که بر ادراک تاثیر می گذارند:
1- عوامل زمینه ای :
الف) زمان : ممکن است در هر زمان یک ادراک متفاوت داشته باشیم.
ب ) محیط کار فیزیکی : گرما – سرما – برودت – آرامش . ممکن است در هرفضا یک تصمیم بگیریم.
ج ) محیط کار اجتماعی :مثلا اگر در یک سازمان اعتماد بین همکاران کم باشد همه تصور میکنند فرد دیگر جاسوس است و این روی ادراکات آنها اثر میگذارد.
2- هدف ادراک شونده :
الف) زیبایی ظاهری : اشاره دارد به اینکه هر چیزی زیباتر باشد بیشتر توجه ما را به خود جلب میکند.
ب ) آشنایی و جدید بودن : بسیار پیش می آید که چیزهای جدید یا آشنا در محیط توجه ما را بیشتر به خود جلب می کنند.
ج ) حرکت و تغییر : هر چیزی که حرکت میکند توجه ما را بیشتر به خود جلب میکند به همین علت شرکتها تبلیغات متحرک را ترجیح میدهند.
و تکرار – شدت – صدا – سایز – تقابل با زمینه و مجاورت موارد دیگری از این قبیل هستند.
3- ادراک کننده : شامل ارزشها و نگرشها- انگیزه – علایق – تجربیات و انتظارات فرد ادراک کننده است که همگی در نوع ادراک موثرند.
خطاهای ادراکی :
1-اثر هاله ای : زمانی رخ میدهد که یک خصیصه ی برجسته ی شخص بر ادراک کلی ما از سایر خصوصیاتش تاثیر میگذارد.
2- فرومایگی : گرایش به ملایمت – یعنی دیگر افراد را با روشی بسیار مثبت ارزیابی کردن .
3- گرایش مرکزی : تمایل به مرکزیت . یعنی تایید کردن شخصی که در مرکز قرار دارد.
4- وقایع اخیر : اتفاقات اخیر ذهن ما را خیلی تحت تاثیر قرار میدهند. مانند کارمندی که در اسفند عملکرد خوبی دارد که در پاداش پایان سال او اثر بگذارد.
5- وقایع اولیه : برخورد اولیه . 90 % ادراکات در 90 ثانیه اول برخورد انسان با دیگران شکل می گیرد.
6- فرافکنی: رفتار دیگران را مانند رفتار خودش می داند. ( کافر همه را به کیش خود پندارد ).
7- خطای تایید : همه ی ما تمایل به تایید داریم و معمولا اطلاعاتی را تایید می کنیم که بیشتر برایش ارزش قائل هستیم.
8- خطای تصادفی : اعتقاد به شانس و خرافه
9- خطای پیش بینی : یعنی فرد پس از اینکه واقعه اتفاق افتاد ادعا میکند که این اتقاف را پیش بینی کرده است . در صورتی که این کار را انجام نداده است.
10- خطای تشدید تعهد: یعنی پافشاری کردن روی تصمیم غلط بدلیل اینکه روی آن زمان و هزینه صرف کرده ایم.
11- تصمیم گیری بر اساس اطلاعات در دسترس: تمایل فرد به تصمیم گیری و قضاوت در خصوص اطلاعات آماده و دسترس.