دکتر وریا رحیمی:در بسیاری از موارد توانایی باکتری ها در خنثی سازی عوامل ضد میکروبی از طریق استفاده خودسرانه و نابجا از آنتی بیوتیک ها بدست می آید.
رییس
اداره تحقیق، توسعه و آموزشهای مردمی معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه به مناسبت هفته جهانی آگاه سازی پیرامون آنتی بیوتیک ها گفت: کشف
و تولید آنتی بیوتیک ها یکی از مهمترین یافته های دانش بشری در قرن بیستم به شمار
می رود. ساخت داروهایی که از عفونت های میکروبی پیشگیری نموده و یا آنها را درمان میکنند یکی از پیشرفت های اصلی در زمینه بهبود کمیت و
کیفیت زندگی در سال های اخیر بوده است. در سالهای پیش از کشف داروهای آنتی بیوتیک
بیماریهای عفونی عامل اصلی مرگ و میر در جامعه بشری بودند و حتی تصور انجام مداخلات
پزشکی مانند جراحی های بزرگ به دلیل ترس و وحشت از بروز عفونت امکانپذیر نبود. امروزه
داروهای ضدمیکروبی از پرمصرف ترین انواع داروها هستند و در صورت استفاده صحیح نجات
بخش خواهند بود. متاسفانه این معجزه قرن زیاد دوام نداشت و استفاده بی رویه، ناقص،
نادرست و نابجا از داروهای آنتی میکروبی باعث بروز پدیده مقاومت میکروبی
گردید، مصرف غیر منطقی آنتی میکروبیالها همچنین میتواند با ایجاد عوارض ناخواسته
دارویی و یا بروز تداخلات دارویی موجب افزایش هزینه درمان و یا خسارتهای جبران
ناپذیر جسمی در فرد مصرف کننده گردد. چنین
به نظر میرسد اگر اقدامی در جهت اصلاح روند کنونی صورت نپذیرد و مصرف بی رویه داروهای
آنتی میکروبیال ادامه داشته باشد، بشر در هزاره سوم دوباره به دنیای قبل از آنتی
میکروبیال ها برگشته و در مقابل بیماریهای عفونی بشدت آسیب پذیر گردد.
وی در خصوص اینکه مقاومت
میکروبی چیست گفت: مقاومت میکروبی عبارت است از ایجاد توانایی مقاومت در باکتریها و
سایر میکروارگانیسمها در برابر اثر داروهای ضد میکروبی با استفاده از مکانیسم های متفاوت. عده
ای از باکتری ها توانایی خنثی سازی آنتی بیوتیک را قبل از این که دارو بتواند آنها
را نابود کند دارند و عده ای دیگر از باکتری ها آنتی بیوتیک را به خارج از محیط خود پمپ
کرده و آنتی بیوتیک نمی تواند بر عملکرد باکتری اثر بگذارد.
دکتر رحیمی علل بروز
مقاومت میکروبی را عوامل مختلف دانست و اظهار داشت:
در بسیاری از موارد
توانایی باکتری ها در خنثی سازی عوامل ضد میکروبی از طریق استفاده خودسرانه و
نابجا از آنتی بیوتیک ها بدست می آید، از آن جمله می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
1-پناه بردن به مصرف آنتی
بیوتیک ها در بیماریهایی که نیاز به مصرف این داروها وجود ندارد مانند اکثر
سرماخوردگی ها ، تب و یا اسهال های غیر باکتریایی
2-اعمال فشار بر پزشک معالج
و درخواست آنتی بیوتیک خصوصاً انواع تزریقی توسط بیمار و یا همراهان وی
3-تهیه و نگهداری آنتی
بیوتیک در منزل و مصرف خودسرانه و بدون تجویز پزشک
4-تماس نابجا و غیر ضروری
با بیماران مبتلا به بیماریهای عفونی
5-مصرف نابجا و بیش از حد
از مواد آنتی باکتریال و گندزدا
6-عدم دقت در انتخاب و تجویز
آنتی بیوتیک های موثر
7-استفاده از داروهای آنتی میکروبیال
در درمان و یا پرورش دامها، طیور و آبزیان
درمان حیوانات مولد غذا با آنتی بیوتیک هایی که در درمان انسان به کار می روند، ممکن است به
علت احتمال انتقال مقاومت از حیوان به انسان سلامت عمومی جامعه را به خطر انداخته
و ضمن کاستن از تأثیر آنتی بیوتیک ها، باعث افزایش تقاضای داروهای جایگزین با صرف
هزینه بیشتر شود .
وی نحوه مقابله با مقاومت
میکروبی و بی ارزش شدن آنتی بیوتیک ها به شرح ذیل عنوان کرد:
الف: بیمارستانها و مراکز
درمانی
1- رعایت بهداشت شخصی و عمومی توسط بیماران و همراهان آنها در
جلوگیری از انتشار عفونت و بیماری و تقویت ضد عفونی معمول مثل شستن صحیح و کامل دستها
توسط پرسنل درمانی جهت جلوگیری از انتقال عفونت به خود و محیط درمانی.
2- تقویت و تجهیز آزمایشگاههای
مراکز درمانی به جهت کشف هرچه سریع تر
مشکلات مقاومت میکروبی و اقدام سریع در جهت رفع آن و به کارگیری کشت های
آزمایشگاهی به منظور تشخیص دقیق وسعت آلودگی.
3- جداسازی دقیق بیماران آلوده و
یا عفونی در محیط درمانی، خصوصاً بیمارانی که دچار مقاومت میکروبی شده
اند
4-تحقیقات اپیدمیولوژیک در
صورت افزایش تعداد مقاومت میکروبی در محیط درمانی
ب: مراکز درمانی خصوصی مطب
ها و داروخانه ها
1- تلاش در جهت دستیابی به
تشخیص صحیح عامل مولد بیماری
2- افزایش سطح معلومات و
اطلاع از بیماریهای منطقه ای و احتمال وجود مقاومتهای میکروبی در منطقه فعالیت خود
3- استفاده منطقی از امکانات
پاراکلینیکی به منظور انتخاب درمان مناسب
در موارد لزوم.
4- گزارش هر گونه موارد شکست
درمان به واحدهای ذیربط در دانشگاههای علوم پزشکی.
5- عدم تجویز بی رویه
داروهای آنتی میکروبیال توسط پزشک در بیماریهایی که نیاز به تجویز آنتی بیوتیک
وجود ندارد.
5- پرهیز از تجویز داروهای
آنتی میکروبیال قوی و گران قیمت در مواردی که امکان استفاده از انواع ارزانتر با
قدرت کمتر وجود دارد.
6- مقاومت پزشک در برابر
درخواستهای غیر معقول بیماران برای دریافت داروهای آنتی میکروبیال و راهنمایی
بیمار و همراهان وی در مورد خطرات ناشی از
مصرف بی رویه دارو
7- عدم توجه به تبلیغات شرکت
های سازنده و توزیع کننده دارویی و دریافت
اطلاعات علمی در مورد داروها از منابع معتبر پزشکی و دارویی .
8- اجتناب از تحویل داروهای
آنتی میکروبیال بدون تجویز پزشک به بیماران در داروخانه ها .
ج: عموم مردم
1 رعایت بهداشت شخصی و عمومی به منظور پیشگیری از ابتلا به
بیماریهای واگیر و عفونی و انتشار عفونت و بیماری مانند شستن صحیح و کامل 2- دستها ،
پرهیز از تماس غیر ضروری با افراد و یا محیطهای آلوده
3-رعایت موارد بهداشتی در
مواقع بیماری برای جلوگیری از انتقال بیماری به سایر افراد
4-پرهیز از مصرف خودسرانه
دارو و خوددرمانی بدون مشورت با افراد آگاه و آموزش دیده مانند پزشک و داروساز
5-اجتناب از درخواست بی
رویه دارو از پزشک و داروساز و اعتماد به آنها در انتخاب داروی مناسب برای بیماری
خود و یا فرزندان و بستگان بیمار.
6-عدم توصیه داروی مصرفی
خود به دیگران حتی در مواردی که علائم بیماری مشابهت داشته باشد.
7-عدم اعتماد به تبلیغات
دارویی در رسانه هایی مانند اینترنت، ماهواره و یا مجلات غیر پزشکی
8-رعایت دقیق دستور مصرف داروهای
تجویزی توسط پزشک و داروساز، مخصوصا در مورد داروهای آنتی میکروبیال
9-تکمیل دوره درمان و مصرف
تمامی داروی آنتی میکروبیال تجویز شده توسط پزشک بر اساس فواصل زمانی توصیه شده.