رئیس اداره
تحقیق، توسعه و آموزش های مردمی معاونت غذا و دارو: ساخت داروهایی که از
عفونت های میکروبی پیشگیری نموده و یا آنها را درمان میکنند یکی
از پیشرفت های اصلی در زمینه بهبود کمیت و کیفیت زندگی در سال های اخیر بوده است.
دکتر وریا رحیمی گفت: کشف
و تولید آنتی بیوتیک ها یکی از مهمترین یافته های دانش بشری در قرن بیستم به شمار
می رود. ساخت داروهایی که از عفونت های میکروبی پیشگیری نموده و یا آنها را درمان میکنند یکی از پیشرفت های اصلی در زمینه بهبود کمیت و
کیفیت زندگی در سال های اخیر بوده است. در سالهای پیش از کشف داروهای آنتی بیوتیک
بیماریهای عفونی عامل اصلی مرگ و میر در جامعه بشری بودند و حتی تصور انجام
مداخلات پزشکی مانند جراحی های بزرگ به دلیل ترس و وحشت از بروز عفونت امکانپذیر
نبود. امروزه داروهای ضدمیکروبی از پرمصرف ترین انواع داروها هستند و در صورت استفاده صحیح نجات
بخش خواهند بود. متاسفانه این معجزه قرن زیاد دوام نداشت و استفاده بی رویه، ناقص،
نادرست و نابجا از داروهای آنتی میکروبی باعث بروز پدیده مقاومت میکروبی
گردید. (مقاومت میکروبی عبارت است از ایجاد توانایی مقاومت در باکتریها و سایر میکروارگانیسمها
در برابر اثر داروهای ضد میکروبی با استفاده از مکانیسم های متفاوت)، عده
ای از باکتری ها توانایی خنثی سازی آنتی بیوتیک را قبل از اینکه دارو بتواند آنها
را نابود کند دارند و عده ای دیگر از باکتری ها آنتی بیوتیک را به خارج از محیط خود پمپ
کرده و آنتی بیوتیک نمی تواند بر عملکرد باکتری اثر بگذارد.
وی عنوان کرد: مصرف غیر منطقی آنتی میکروبیالها همچنین
میتواند با ایجاد عوارض ناخواسته دارویی و یا بروز تداخلات دارویی موجب افزایش
هزینه درمان و یا خسارتهای جبران ناپذیر جسمی در فرد مصرف کننده گردد. چنین به نظر میرسد اگر اقدامی در جهت اصلاح روند
کنونی صورت نپذیرد و مصرف بی رویه داروهای آنتی میکروبیال ادامه داشته باشد، بشر
در هزاره سوم دوباره به دنیای قبل از آنتی میکروبیال ها برگشته و در مقابل
بیماریهای عفونی بشدت آسیب پذیر گردد.
رئیس اداره
تحقیق، توسعه و آموزش های مردمی معاونت غذا و دارو اظهار داشت: استفاده منطقی از داروهای
ضدمیکروبی مستلزم درک درست از نحوه عملکرد، فارماکوکینتیک(جذب، توزیع ، متابولیسم
و دفع دارو) ، عوارض و تداخلات داروهای آنتی میکروبیال و اتخاذ تدابیرلازم در جهت
کاهش مقاومت و حساسیت میکروب ها در آزمایشگاه می باشد. پدیده بروز "مقاومت دارویی" چند سال
است که توجه دانشمندان و محافل علمی را به خود جلب کرده است و هر از چند گاهی گزارشاتی جدید
از بروز مقاومت
میکروبی به
آنتی بیوتیک ها منتشر می گردد. تحقیقات سازمان بهداشت
جهانی نشان میدهد در 25 الی 75 درصد مواردی است که نیاز به تجویز آنتی بیوتیک وجود
نداشته است، آنتی بیوتیک ها بصورت کاملا
غیر منطقی تجویز شده اند . با وجودیکه آنتی
بیوتیک ها زندگی انسان ها و دام های بی شماری را تا کنون نجات دا ده اند، اما بسیاری از این
داروهای شگفتی آفرین به آخر خط رسیده اند، چرا که باکتری های بیماری زا آموخته اند
که چگونه در برابر آن ها مقاومت کنند. هر چند که مقاومت به داروهای ضد
میکروبی یک پدیده جدید نیست ولی گسترش روز افزون آن موجب گردیده است تا به یک مشکل
خطرناک و اورژانسی تبدیل گردد، به نحوی که
مستلزم تلاش های وسیع و سریع برای پیشگیری از باز گشت به دنیای قبل از اکتشاف آنتی
بیوتیک ها می باشد.
دکتر رحیمی در ادامه مهمترین
علل بروز مقاومت میکروبی را به شرح ذیل نام برد:
1- پناه بردن به مصرف آنتی بیوتیک ها در بیماریهایی که نیاز به مصرف این
داروها وجود ندارد مانند اکثر سرماخوردگی ها ، تب و یا اسهال های غیر
باکتریایی
2- درخواست غیر منطقی از پزشک معالج برای تجویز آنتی بیوتیک خصوصاً
انواع تزریقی توسط بیمار و یا همراهان وی
3- تهیه و نگهداری آنتی بیوتیک در منزل و مصرف خودسرانه و بدون تجویز
پزشک
4- تماس نابجا و غیر ضروری با بیماران مبتلا به بیماریهای عفونی
5- مصرف نابجا و بیش از حد از مواد آنتی باکتریال و گندزدا
6- عدم دقت در انتخاب و تجویز آنتی بیوتیک های موثر
7- استفاده از داروهای آنتی میکروبیال در درمان و یا پرورش دامها، طیور
و آبزیان (درمان حیوانات مولد غذا با آنتی بیوتیک هایی که در
درمان انسان به کار می روند، ممکن است به علت احتمال انتقال مقاومت از حیوان به
انسان سلامت عمومی جامعه را به خطر انداخته و ضمن کاستن از تأثیر آنتی بیوتیک ها،
باعث افزایش تقاضای داروهای جایگزین با صرف هزینه بیشتر شود) .
وی در ادامه توصیه هایی برای مقابله با مقاومت میکروبی برشمرد:
· رعایت بهداشت شخصی و عمومی
به منظور پیشگیری از ابتلا به بیماریهای واگیر و عفونی و انتشار آن مانند شستن صحیح
و کامل دستها ، پرهیز از تماس غیر ضروری با افراد و یا محیطهای آلوده
· رعایت موارد بهداشتی در مواقع بیماری برای جلوگیری از انتقال بیماری
به سایر افراد
· پرهیز از مصرف خودسرانه دارو و خوددرمانی بدون مشورت با افراد آگاه و
آموزش دیده مانند پزشک و داروساز
· اجتناب از درخواست بی رویه دارو از پزشک و داروساز و اعتماد به آنها
در انتخاب داروی مناسب برای بیماری خود و یا فرزندان و بستگان بیمار.
· عدم توصیه داروی مصرفی خود به دیگران حتی در مواردی که علائم بیماری
مشابهت داشته باشد.
· عدم اعتماد به تبلیغات دارویی در رسانه هایی مانند اینترنت، ماهواره
و یا مجلات غیر پزشکی
· رعایت دقیق دستور مصرف داروهای تجویزی توسط پزشک و داروساز، مخصوصا
در مورد داروهای آنتی میکروبیال
· تکمیل دوره درمان و مصرف تمامی داروی آنتی میکروبیال تجویز شده توسط
پزشک بر اساس فواصل زمانی توصیه شده.